- Người Việt Nam ta vẫn có câu “Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm” ý đề cao vai trò của người phụ nữ trong xây dựng, gìn giữ tổ ấm gia đình. Trong xã hội hiện đại hôm nay, theo chị thì câu thành ngữ xưa có còn đúng không?

+ Gia đình hiện đại ngày nay có cấu trúc và quy mô khác gia đình truyền thống; tuy nhiên, vai trò của gia đình đối với mỗi người vẫn rất quan trọng. Vậy nên, trách nhiệm trong xây dựng gia đình no ấm - bình đẳng - tiến bộ - hạnh phúc không phải chỉ có mỗi người vợ hay người chồng mà là của tất cả mọi thành viên trong gia đình, nhất là ở người lớn; trong gia đình 3 thế hệ là ông bà, cha mẹ; ở gia đình hạt nhân là bố mẹ với trách nhiệm trong giáo dục, nuôi dạy, chăm sóc con cái và giữ gìn tình cảm gia đình.

Tuy nhiên, tôi nghĩ câu thành ngữ “Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm” cũng không sai, mà nói đến một sự phân công tự nhiên và hợp lý, dù là ở thời nào. Người đàn ông là trụ cột, đảm nhận các công việc nặng trong gia đình; người phụ nữ có vai trò rất quan trọng trong việc gìn giữ hạnh phúc gia đình. Có câu “người mẹ là người thầy đầu tiên của con mình” ý nói về trách nhiệm nuôi dạy, gần gũi con nghiêng về người mẹ nhiều hơn; nhưng cũng lại có câu “một tiếng cha bằng ba tiếng mẹ” ý nói về cái uy của người cha đối với việc dạy dỗ con cái. Việc “xây tổ ấm” cần sự chung tay của tất cả các thành viên nhưng vai trò của người phụ nữ là quan trọng, rất khó để thay thế; dù ở thời nào thì trách nhiệm của người vợ vẫn là lo toan, quán xuyến gia đình, gìn giữ ngọn lửa ấm trong gia đình. Nhìn nhận của xã hội đã có nhiều tiến bộ, nghiêng về hướng bảo vệ quyền lợi người phụ nữ trong gia đình; cùng với đó những thành tựu của KHCN đến với mỗi gia đình đã góp phần giải phóng sức lao động cho người phụ nữ rất nhiều. Đây là sự thuận lợi giúp chị em làm tốt hơn vai trò “xây tổ ấm” trong gia đình.

- Dư luận xã hội hiện nay đang nói nhiều về vấn đề những giá trị của gia đình truyền thống có nguy cơ bị xâm hại, dẫn đến sự đổ vỡ của nhiều gia đình, tạo ra những hệ lụy tiêu cực cho xã hội. Vậy ở Quảng Ninh điều đó có tác động như thế nào đến các gia đình?

+ Điều này phản ánh một thực tế đúng, đáng lo ngại. Sự đi xuống của các giá trị đạo đức trong một số gia đình hiện nay cho thấy sự lệch chuẩn của gia đình trước những biến đổi của điều kiện khách quan và chủ quan. Đó là sự tác động của các yếu tố như nền kinh tế thị trường; sự thâm nhập của những giá trị văn hoá phương Tây; kể cả hôn nhân tự nguyện đã trao quyền cho các bạn nam, nữ tự tìm hiểu, tự quyết định nhưng giới trẻ chưa nhận thức được đầy đủ dẫn đến sự dễ dãi trong tìm hiểu, kết hôn rồi ly hôn, chỉ cần những mâu thuẫn, xung đột rất nhỏ cũng khiến những cặp vợ chồng trẻ khó vượt qua là một lý do quan trọng dẫn đến số cặp gia đình trẻ tan vỡ có chiều hướng tăng, nhất là ở khu vực đô thị. Cùng với đó, bản thân giá trị truyền thống trong gia đình Việt chưa có những cơ chế vững chắc để có thể tự bảo lưu, tiếp tục phát triển. Những hệ luỵ ấy đã có tác động tiêu cực đến xã hội, trong gia đình con cái không nghe lời cha mẹ, cha mẹ buông lỏng quản lý, không làm gương tốt cho con… Tôi nghĩ, hầu hết các sự việc đều trong tầm kiểm soát của gia đình; đơn cử như việc học sinh đi xe máy đến trường chẳng hạn, các em phải đi từ gia đình chứ, vậy quản lý trước tiên là phải từ gia đình...

- Quảng Ninh có sự phân biệt vùng, miền khá rõ ràng, vậy những vấn đề của các gia đình liệu có sự khác biệt giữa vùng đô thị và vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa không? Nếu có thì đó là những vấn đề gì?

+ Quảng Ninh là vùng đất công nghiệp - du lịch, một địa phương có tốc độ đô thị hoá cùng sự giao lưu, hội nhập rất nhanh nên cần có nhận thức đầy đủ, thấu đáo trong các vấn đề gia đình. Tôi nghĩ, để giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình, việc tiếp thu các giá trị mới của văn hoá cần có sự bảo lưu, giữ lại được những tinh hoa của giá trị gia đình truyền thống, vừa phải biết bổ sung thêm những giá trị tích cực của thời đại mới.

Phải khẳng định là, gia đình dù ở các vùng khác nhau nhưng quy mô, cấu trúc không khác nhau mà cái khác là phong tục, tập quán, điều kiện và hoàn cảnh sống khác nhau nên vấn đề gia đình ở các vùng, miền cũng có sự khác nhau. Ví dụ như ở đô thị, sự chia sẻ công việc gia đình của người chồng, người đàn ông trong gia đình với phụ nữ nhiều hơn; ngược lại, người chồng ở các gia đình vùng đô thị cũng đòi hỏi người vợ phải tinh tế, nhạy cảm hơn chẳng hạn. Còn ở môi trường nông thôn, miền núi thì việc này có chuyển biến nhưng còn chậm, tuy nhiên, người vợ có khi chỉ cần phục tùng chồng, rồi chăm chỉ làm ăn là được. Hay nhu cầu trong đời sống gia đình ở đô thị chắc chắn cao hơn, xem trọng nhu cầu về tinh thần hơn; còn nông thôn, miền núi cuộc sống vật chất no ấm có thể cũng đã hài lòng rồi… Vì vậy, những vấn đề gia đình ở đô thị thường phức tạp hơn, nguy cơ hôn nhân bị tan vỡ cao hơn; ngược lại, gia đình ở vùng khó thì nạn bạo lực gia đình, bất bình đẳng giới xảy ra nhiều hơn…

Các gia đình trò chuyện, trao đổi kinh nghiệm tại Lễ Biểu dương Gia đình văn hoá 3 thế hệ tiêu biểu, xuất sắc của tỉnh năm 2013. Ảnh: Thanh Tùng

- Vai trò của người phụ nữ, người vợ thường vẫn hay bị xếp đứng sau người đàn ông, người chồng, thậm chí nếu phải hy sinh cho sự vươn lên của một thành viên trong gia đình thì cũng thường là người vợ. Vừa khẳng định vai trò bình đẳng trong gia đình, lại vừa giữ lửa cho tổ ấm, từ kinh nghiệm thực tế của mình, chị có thể chia sẻ bí quyết cho các chị em được không?

+ Nhận thức về bình đẳng giới hiện nay đã nâng lên rất nhiều mà thể hiện rõ nét là sự vươn lên của người phụ nữ trong xã hội. Mà rõ ràng, người vợ phải vươn lên thì mới có đủ điều kiện, sự hiểu biết để giúp đỡ chồng mình. Trên thực tế, tôi thấy có nhiều người chồng luôn tạo điều kiện cho vợ mình tiến bộ, tự nguyện nhận phần thua thiệt về mình. Nhưng quay trở lại với câu hỏi ban đầu của bạn, tôi nghĩ dù người vợ có ở vị trí nào thì với tổ ấm của mình vẫn phải là chủ đạo trong quán xuyến gia đình.

Cảm ơn bạn đã cho tôi cơ hội được chia sẻ về gia đình mình. Trước hết, tôi tự thấy mình có sự may mắn bởi cả hai vợ chồng đều là người có tri thức, hiểu biết cũng như một chút địa vị xã hội (chồng chị Oanh là bác sĩ Nguyễn Thành Vy, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa khu vực Cẩm Phả - PV). Khoe một chút nhé, tính ông xã giản dị, mộc mạc không đòi hỏi quá cao về vợ nên tôi cũng có điều kiện thuận lợi để công tác xã hội. Hai con tôi biết nấu ăn từ rất sớm và nấu ăn khá ngon nên có đi đâu, tôi cũng đỡ lo việc gia đình. Cả nhà giờ trừ cô con gái út mới học xong lớp 9 (cả 9 năm đều đạt học sinh giỏi - PV) thì đều có trình độ sau đại học. Anh được gia đình nhà ngoại xem là “rể thảo”, tôi cũng được nhà chồng coi là dâu tốt…

Vậy mà vợ chồng vẫn có những lúc xô xát đấy, chuyện nọ chuyện kia mâu thuẫn từ cuộc sống phát sinh v.v.. Tôi nghiệm thấy, những khi có mâu thuẫn, chị em nên bớt lời, kiềm chế sự nóng giận, tránh sự cãi vã, đợi sau phút nóng giận sẽ lại góp ý với nhau. Tôi không ủng hộ cách im lặng cho qua mà nghĩ, cách để người vợ yêu chồng, yêu con là phải chỉ ra những cái chưa được để chồng, con mình điều chỉnh, bản thân mình cũng phải điều chỉnh những cái chưa được. Mẹ tôi từng dạy “vợ chồng đối đãi với nhau như khách quý”, tôi học theo để có thể nhìn nhận các ưu điểm mà bỏ qua những lỗi của nhau để gìn giữ gia đình hạnh phúc. Nhưng nói thật với bạn, cũng có những chị em đến gặp tôi trò chuyện, chị em đã cố mãi mà vẫn “bên bồi” cứ “bồi” còn “bên lở” cứ “lở”, gạn hết vẫn không thấy ông chồng có điểm gì “được”, thực sự cuối cùng tôi vẫn phải khuyên họ hãy tự giải phóng cho mình đấy...

- Xin cảm ơn chị về cuộc trò chuyện cởi mở!

Ngọc Mai (Thực hiện)