Một trong những chính sách có thể nói là quan trọng nhất, có tầm ảnh hưởng toàn diện tới hoạt động của doanh nghiệp thời gian qua đó là Nghị quyết 02/NQ-CP ngày 7-1-2013 về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải quyết nợ xấu. Theo đó, Chính phủ đã đề ra nhiều nhóm giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh, ưu đãi vốn vay, hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đặc thù...  Nếu theo đúng tinh thần Nghị quyết, hơn 8.000 doanh nghiệp ở Quảng Ninh đều có thể thụ hưởng chính sách này. Tuy nhiên, thực tế không hoàn toàn như vậy.

“Người giàu cũng khóc”

Ông Nguyễn Thanh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hạ Long than thở: “Tình hình kinh tế khó khăn chưa có dấu hiệu phục hồi đã tác động đến toàn bộ doanh nghiệp. Trên 90% doanh nghiệp của thành phố hiện nay hoạt động cầm chừng, khó khăn đủ đường. Thậm chí đến thời điểm này sơ bộ có tới khoảng 70% doanh nghiệp “chết lâm sàng”, không phát sinh doanh thu. Nguyên nhân là do chi phí “đầu vào” của doanh nghiệp đều tăng, thậm chí tăng rất mạnh. Nhưng “đầu ra” lại không có. Các chính sách của Chính phủ thì doanh nghiệp chủ yếu mới chỉ hưởng lợi một phần từ miễn, giảm thuế. Tuy nhiên, khi giá nguyên liệu, giá than, điện, lãi suất ngân hàng vẫn tăng mà hàng tồn kho lại chất đống thì doanh nghiệp khó vẫn hoàn khó”.

Hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết hàng tồn kho là một trong những chính sách mà doanh nghiệp mong chờ nhất hiện nay. Ảnh: Đóng gói sản phẩm tại Công ty CP Tập đoàn Hoàng Hà.

Đối với các doanh nghiệp lớn, tình hình cũng không cải thiện là bao. Ông Phạm Văn Thể, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Quảng Ninh cho biết: “Cứ nói doanh nghiệp lớn sẽ bớt khó khăn hơn doanh nghiệp nhỏ là không đúng. Cụ thể như đối với các doanh nghiệp ngành vật liệu xây dựng, đặc biệt là doanh nghiệp sản xuất xi măng và gạch ngói hiện nay. Do mắc vào cụm từ “doanh nghiệp lớn” mà các doanh nghiệp này chẳng biết vin vào cơ chế hỗ trợ nào để xin ưu đãi, hỗ trợ. Trong khi Nghị quyết 02 và một số văn bản chỉ đạo của Chính phủ chủ yếu tập trung các ưu đãi cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Còn đối với doanh nghiệp lớn lại không nằm trong diện được hỗ trợ này. Với đặc thù ngành nghề lĩnh vực kinh doanh, các doanh nghiệp này phải đầu tư rất lớn cho sản xuất. Tôi được biết từ năm từ 2008 đến nay, các doanh nghiệp này đã đầu tư hàng ngàn tỷ để nhập máy móc thiết bị, đầu tư nhà xưởng, nhân công tay nghề cao… để phục vụ hoạt động sản xuất. Số vốn đầu tư này phần nhiều là vay ở ngân hàng. Thế nhưng, lãi suất ban đầu lúc doanh nghiệp vay chỉ 9-10% mà theo đà lãi suất có lúc phải chịu đến hơn 20%. Mang cái “mác” doanh nghiệp lớn đi vay vốn ngân hàng lại chẳng được ưu đãi mấy”.

Chung vấn đề loay hoay tiếp cận chính sách, đại diện một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng cho biết thêm: Một trong những vướng mắc đối với doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực XDCB đó là vấn đề điều chỉnh mức đầu tư rất khó khăn. Nguyên nhân là do thời gian chờ dự án từ lúc phê duyệt quy hoạch đến  lúc triển khai có thể mất vài năm do vướng mắc trong GPMB, điều chỉnh chính sách, điều chỉnh quy hoạch... Vì thế có thể đội giá tổng mức đầu tư ban đầu của một dự án lên nhiều tỷ đồng. Doanh nghiệp không thể nào kham được. Trong khi, chính sách giải quyết vấn đề này vẫn chưa thực sự hiệu quả.

Hiện thực hoá chính sách: Vai trò chủ đạo của ai?

Theo tinh thần của Nghị quyết số 02/NQ-CP của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải quyết nợ xấu, Chính phủ đã và đang tập trung giải quyết các vấn đề như: Giải quyết hàng tồn kho, hỗ trợ thị trường và đầu tư; giảm chi phí sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hạ giá thành và tiêu thụ sản phẩm; hỗ trợ vốn tín dụng; tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản… Tuy nhiên, có thể thấy các giải pháp của Chính phủ đưa ra mang tính vĩ mô, áp dụng chung trong cả nước. Trong khi, mỗi địa phương lại có một đặc thù riêng. Do đó, vai trò chủ đạo hiện thực hoá chính sách này thiết nghĩ phần nhiều chính là ở cấp địa phương. Ông Phạm Văn Thể, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh cho biết: Thông qua các cuộc tiếp xúc, toạ đàm giữa doanh nghiệp với tỉnh đã có nhiều vấn đề của doanh nghiệp được tỉnh ghi nhận và ban hành nhiều văn bản hỗ trợ phù hợp. Thực tế, các doanh nghiệp luôn trông chờ vào chính sách hỗ trợ của địa phương vì những tác động của những chính sách này tới doanh nghiệp trực tiếp hơn và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, rất nhiều doanh nghiệp phản ánh là gặp khó khăn khi tiếp cận chính sách ưu đãi tại địa phương. Cụ thể, về mặt giấy tờ, thủ tục còn nhiều khâu rắc rối, chưa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, thời gian thẩm định còn mất nhiều thời gian.  

Mới đây, theo kiến nghị đề xuất của tỉnh Quảng Ninh, Bộ Tài chính đã có văn bản đồng ý với đề xuất của UBND tỉnh về việc mở thêm 5 điểm xuất hàng, tuyến đường cho phép hàng hoá kinh doanh tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu gửi kho ngoại quan. Giúp doanh nghiệp giải quyết được những khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Qua đây có thể thấy việc vận dụng chính sách của Chính phủ ở mỗi địa phương cần thiết phải được các cấp, ngành nghiên cứu thấu đáo để có giải pháp thực hiện. Có như vậy, con đường phát triển của doanh nghiệp trong giai đoạn này mới bớt phần gian nan, gập ghềnh hơn...

Hồng Nhung