Ông Đinh Hữu Sơn, Trưởng thôn 4, xuýt xoa kể lại: “May mà hôm đó ông Nguyễn Văn Cuối, là người có trách nhiệm coi toàn tuyến đê ra thăm đầm (ông Cuối có đầm nuôi cá gần khu vực đê vỡ - PV) thấy nước to bất thường ông ấy nghi ngờ chạy ra xem nên đã phát hiện ra đoạn đê bị nước thuỷ triều “chọc” thủng 1 lỗ rộng chừng 1,5m. Cái lỗ bé tẹo vậy mà vất vả lắm, “nước vỡ bờ” mà”.

Sau khi nhận được tin báo, chính quyền xã đã thông báo trên loa phát thanh ở các thôn gần đoạn đê vỡ và phải huy động hàng trăm người gồm thanh niên, dân quân, công an xã và nhân dân quanh vùng ra hộ đê. Để lấp được chỗ đê vỡ, bà con đã phải xúc bỏ bớt phần đất cũ ở tuyến đê, rồi lấy đất mới đựng trong bao tải để chèn vào, ước tính số lượng đất lên tới gần 300m3.   

Đoạn đê xã Đường Hoa mới được đắp lại vào ngày 12-5 vừa qua.

Bề mặt đoạn đê xảy ra sự cố hôm ấy có chiều rộng khoảng 2m nhưng cây cỏ um tùm, lại lồi lõm. Ông Sơn bảo: “Mặc dù là người sống ở gần con đê đã nhiều năm, nhưng có nhiều đoạn đê tôi chưa từng vào đó bao giờ, vì cỏ cây rậm rạp quá. Công tác kiểm tra đê chắc cũng không bao quát hết, vì toàn tuyến đê chỉ có 1 người trông coi; trong khi con đê này dài hơn 3km”. Cũng theo ông Sơn, địa hình của xã Đường Hoa thấp, khi thuỷ triều lên là nước dâng cao hơn mặt ruộng khoảng 1m, nên cuộc sống của bà con trong xã hầu như đều phải trông chờ vào sự vững chãi của con đê này. Không chỉ “tuổi thọ cao”, con đê này còn chịu sự hành hạ của một số hộ dân thiếu ý thức khi họ khai thác hải sản bãi triều. Mỗi khi lật đá bắt cua, cáy họ không hoàn nguyên viên đá vào vị trí như cũ, khiến bây giờ nhiều chỗ trơ ra để sóng biển thả sức đào khoét. Vì thế, nhiều diện tích trồng lúa đã bị nhiễm mặn, một số hộ ở thôn 5 đã phải chuyển sang nuôi cá nước nước lợ. Tuy nhiên, theo ông Đinh Hữu Sơn thì công việc này cũng chỉ mang tính chất “chống cháy”, vì nếu vỡ đê thì cả việc nuôi cá và trồng lúa đều hỏng.

Đường Hoa là xã thuần nông, khoảng 80% hộ dân làm nghề nông nghiệp, còn lại là làm dịch vụ và các ngành nghề khác. Từ nhiều năm nay, Đường Hoa có nhiều thời điểm đứng đầu huyện Hải Hà về năng suất lúa, cũng là bởi Đường Hoa có đê ngăn mặn cho hơn 300ha ruộng cấy của các thôn 4, 5, 6, 7, 9 của xã, đảm bảo việc tăng gia sản xuất cho 460 hộ dân ở các thôn này. Chỉ có điều con đê này đã được hình thành từ những năm 70 của thế kỷ trước và đã từng xảy ra sự cố vào năm 2009. Thế nhưng nguồn ngân sách để chi vào việc tu bổ cho các tuyến đê là không nhỏ, vượt qua khả năng của xã Đường Hoa và huyện nên chỉ còn chờ nguồn ngân sách của tỉnh. Mối lo lắng con đê bị vỡ của người dân xã Đường Hoa đã được UBND tỉnh quan tâm từ năm 2007 tại Quyết định số 3412/QĐ-UBND, phê duyệt Báo cáo kinh tế - Kỹ thuật đầu tư xây dựng công trình Tu bổ cấp tuyến đê thôn 2, xã Đường Hoa để ngăn thuỷ triều cho 80ha đất sản xuất nông nghiệp của 70 hộ dân với 360 nhân khẩu trong vùng. Có lẽ vì việc chỉ tu bổ tuyến đê khu vực thôn 2 sẽ không mang tính lâu dài, nên ngày 23-9-2010, UBND tỉnh lại ra Quyết định 2848/QĐ-UBND, về việc phê duyệt nhiệm vụ chuẩn bị xây dựng công trình: Tôn cao, áp trúc và xây dựng mới cống tiêu dưới đê xã Đường Hoa. Mục tiêu đầu tư: Đắp tôn cao và kè vững chắc cho tuyến đê, đảm bảo phòng chống gió cấp 9 và mực nước triều P=5%, bảo vệ tài sản đời sống dân sinh của hơn 7.730 nhân khẩu và trên 300ha đất sản xuất nông nghiệp. Dự kiến, việc đắp tôn cao kéo dài tuyến đê hiện có, đạt chiều dài khoảng 3.497m, xây mới 4 tuyến cống dưới đê bằng bê tông cốt thép với tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 7 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách T.Ư thuộc Chương trình nâng cấp đê biển theo Quyết định số 58/2006/QĐ-TTg, ngày 14-3-2006 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo lãnh đạo Phòng NN&PTNT huyện Hải Hà, huyện cũng rất quan tâm đến tuyến đê xã Đường Hoa và cũng đã nhiều lần đề cập đến những Quyết định của tỉnh vì sao vẫn chưa được thi hành thì đều được trả lời, do tỉnh chưa bố trí được nguồn vốn. Khi chúng tôi hỏi về những giải pháp tiếp theo về tuyến đê thì đồng chí lãnh đạo Phòng NN&PTNT huyện cho biết thêm: “Trước mắt xã Đường Hoa tạm thời sử dụng nguồn ngân sách của xã vào các sửa chữa nhỏ để chờ nguồn vốn của tỉnh rồi đầu tư lại toàn bộ”. Theo ông Đinh Hữu Sinh, Chủ tịch UBND xã Đường Hoa: “Chỉ riêng sự cố vỡ đê ngày 12-5, xã đã phải chi ước tính khoảng 50 triệu đồng để khắc phục sự cố và thuê máy xúc củng cố thêm vào mấy ngày sau”. Rồi ông Sinh thở dài: “Mùa mưa bão mới chỉ bắt đầu thôi”.

Anh Vũ