Nhà máy sợi của Tập đoàn Texhong tại KCN Hải Yên (TP Móng Cái) - một trong những nhà đầu tư chiến lược của tỉnh chuẩn bị đi vào hoạt động. Ảnh: Bá Khang

Khi khó khăn cộng dồn

Năm 2013 được các nhà kinh tế đánh giá là một năm khó khăn, trong khi kinh tế thế giới phục hồi chậm thì trong nước doanh nghiệp thu hẹp sản xuất, ngừng hoạt động và giải thể vẫn tiếp tục diễn ra. Với vị  trí là một tỉnh biên giới vùng Đông Bắc Tổ quốc, có ngành công nghiệp khai khoáng, trong đó chủ đạo là khai thác than chiếm tới trên 22% cơ cấu kinh tế, ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất trong 21 ngành kinh tế (cấp I) của tỉnh, trong khi ngành này đang gặp khó khăn về tiêu thụ sản phẩm. Cộng dồn vào đó hơn 1.000 doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực xuất nhập khẩu hàng hoá qua các cửa khẩu của tỉnh, nhất là doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực tạm nhập tái xuất, kinh doanh kho ngoại quan đang bị bó buộc bởi những quy định chưa hợp lý của Chỉ thị 23 của Chính phủ và Thông tư 05 của Bộ Công thương. 2 khó khăn lớn này đã đẩy cho Quảng Ninh những thách thức cao hơn so với các tỉnh trong vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước trong thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội. “Tuy nhiên, kết quả tăng trưởng GDP của tỉnh trong 6 tháng đầu năm vẫn đạt mức cao hơn so với bình quân chung của cả nước. Quảng Ninh đạt 6,5% (cả nước 4,3%), trong đó khu vực nông, lâm nghiệp, thuỷ sản đạt tốc độ 4%, khu vực công nghiệp xây dựng 4,3%, bởi ngành khai khoáng, chế biến chế tạo, xây dựng tăng trưởng âm (khai khoáng bằng 97,3% so cùng kỳ, chế biến chế tạo 99,7%, xây dựng bằng 98%), khu vực dịch vụ đạt 9,5% (tăng cao nhất ngành lưu trú ăn uống tăng 26,7%, hoạt động chuyên môn khoa học công nghệ tăng 108%...). Tổng thu NSNN trên địa bàn ước thực hiện 6 tháng đạt trên 14.000 tỷ đồng, đạt 42% dự toán, bằng 97% cùng kỳ” - đồng chí Trần Đức Lâm, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư đã thông tin tới phiên họp về bức tranh kinh tế - xã hội của tỉnh trong nửa đầu chặng đường của năm 2013 như vậy.

Trong khó khăn chung của các ngành kinh tế, việc ngành công nghiệp khai khoáng đang ở mức tăng trưởng âm trong 6 tháng qua được ông Tổng Giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) Lê Minh Chuẩn lý giải: Hiện giá than thế giới đang ở mức thấp nhất trong 3 năm gần đây, theo Hiệp hội các nhà môi giới năng lượng châu Âu (LEBA) cho biết giá than giao dịch kỳ hạn trong tháng 5 dao động từ 81,9 đến 84 USD/tấn, chốt tháng tại 82,1 USD/tấn; giá giao dịch trong tháng 5 được ghi nhận là giá thấp nhất 3 năm qua. Đồng thời tháng 5 vừa qua Cơ quan Năng lượng quốc gia Trung Quốc đề xuất lệnh cấm nhập khẩu than chất lượng kém, tức là than có giá trị nhiệt lượng thấp, để tăng tiêu thụ sản phẩm nội địa, đồng thời góp phần giảm ô nhiễm môi trường. Điều này có nghĩa là khoảng 1/5 than, tương đương 50 triệu tấn than/năm sẽ bị ngừng nhập vào Trung Quốc. Trong khi Trung Quốc là thị trường xuất khẩu than lớn nhất của Việt Nam (chiếm tới 80%). Hiện nay một số nước xuất khẩu than có thuế xuất khẩu thấp từ 0-5%, trong khi thuế xuất khẩu than của Việt Nam là 10% và từ tháng 7 tăng lên 13%, đây là yếu tố gây bất lợi trong cạnh tranh thị trường xuất khẩu than của Việt Nam. Xuất khẩu than giảm buộc Tập đoàn phải giảm sản lượng sản xuất do không có đủ bến bãi chứa lượng than tồn kho lớn, nếu tăng sản xuất mà không tiêu thụ được sẽ không có tiền trang trải các chi phí trong sản xuất, đặc biệt là lương công nhân. Đây chính là mấu chốt than các loại giảm 3,2% so cùng kỳ trong 6 tháng đầu năm nay. Từ đây kéo theo lợi nhuận của ngành than trong 6 tháng đầu năm chỉ được 600 tỷ đồng, trong khi đó cùng kỳ năm 2012 là 2.000 tỷ đồng. Cũng theo thông tin từ ông Tổng Giám đốc của Vinacomin thì theo kế hoạch năm 2013 ngành than dự kiến sản lượng là 43 triệu tấn, tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay sẽ buộc phải cắt giảm sản lượng xuống còn 39 triệu tấn, kế hoạch đầu tư toàn ngành giảm từ 37.000 tỷ đồng xuống 19.000 tỷ đồng.

Khó khăn của ngành Than cộng với các ngành kinh tế khác đã khiến cho thu ngân sách của tỉnh trong 6 tháng đầu năm chỉ đạt 42% dự toán giao năm 2013, thu nội địa phần ngân sách tỉnh được hưởng mới chỉ đạt 45% dự toán.

Hoạt động XNK hàng hóa là một trong lĩnh vực được tỉnh tập trung nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn. Trong ảnh: Xuất khẩu hàng hóa tại cửa khẩu Hoành Mô (Bình Liêu).

Muốn có thành quả kép

Như phát biểu của đồng chí Nguyễn Đức Long, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh ngay tại phiên họp: Trong khó khăn chung của cả thế giới, cả nước thì một địa phương đương nhiên không thể tránh khỏi, vì vậy kết quả đạt được này là hoàn toàn rất phù hợp. Cái mà Quảng Ninh theo đuổi lớn hơn nữa đó là những thành quả kép, không chỉ là kết quả hoàn thành của các chỉ tiêu kinh tế - xã hội 2013 mà quan trọng hơn nữa là đặt nền tảng đảm bảo phát triển nhanh và bền vững cho các năm tiếp theo. Chính vì vậy, giải pháp nhất quán được chỉ đạo ngay từ đầu năm đó là từng bước chuyển đổi mô hình phát triển và tăng trưởng theo hướng xanh và bền vững, thực hiện hiệu quả, đồng bộ các giải pháp huy động nguồn lực để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, các công trình động lực có sức lan toả rộng...

Còn với một trong những vị tổng chỉ huy triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đọc cho rằng: Chưa năm nào trong một khoảng thời gian rất ngắn tỉnh làm nhiều việc lớn như vậy, trong 6 tháng có tới mười mấy cuộc làm việc với các bộ, ngành Trung ương để cụ thể hoá 7 nhóm cơ chế chính sách theo Thông báo 108 của Bộ Chính trị dành cho tỉnh, 7 cuộc gặp gỡ, tiếp xúc chính thức để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hàng chục buổi làm việc với các nhà đầu tư chiến lược Nhật Bản, Vingroup, Texhong, Amata, Charmvit từ đây xác định được 15 dự án trọng điểm, 4 nhà đầu tư chiến lược trong nước và 9 nhà đầu tư chiến lược nước ngoài và liên danh trong và ngoài nước... Thời gian tới khi các dự án chiến lược như sân bay, casino Vân Đồn, đường nối TP Hạ Long với đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, khu đô thị thông minh, hệ thống chuỗi các nhà máy sợi, dệt may... được các nhà đầu tư chiến lược triển khai chắc chắn Quảng Ninh sẽ có những đột phá mới. Và nền tảng đang được tạo dựng ngay từ trong giai đoạn khó khăn này.

Lan Hương